Honderden Syrische gezinnen in vluchtelingenkampen vragen in urenlange livestreams op TikTok dagelijks om online donaties. Van de opbrengst van deze smeekbedes gaat ongeveer 70 procent direct naar TikTok. Dat blijkt uit onderzoek van de BBC. Uit een proef bleek dat slechts 18 procent van het bedrag daadwerkelijk bij de families terechtkomt.

De Britse omroep schrijft ook dat tussenpersonen geronseld zijn door wervingsbedrijven die direct gelinkt zijn aan het Chinese techbedrijf. Deze tussenpersonen leven ook in de vluchtelingenkampen, legt BBC-onderzoeksjournalist Mamdouh Akbiek uit in een interview met NOS Stories.

Zo veel en zo lang mogelijke streamen

"De tussenpersonen zijn benaderd met de belofte dat ze geld kunnen verdienen door een telefoon te kopen en de families te filmen. Deze mensen werken dus samen met wervingsbureaus die een contract hebben met TikTok", zegt Akbiek. Het doel van deze wervingsbedrijven is om zo veel mogelijk mensen zo lang mogelijk te laten livestreamen op TikTok, legt de journalist uit, want dat is het verdienmodel van het techbedrijf.

Kijkers worden in de filmpjes van vluchtelingen opgeroepen digitale cadeaus in de vorm van afbeeldingen te sturen. Gebruikers kunnen die plaatjes, van bijvoorbeeld een leeuw of roos, aanschaffen door muntjes te kopen. TikTok beloont ontvangers van die digitale cadeaus met digitale diamanten, die ze kunnen inwisselen voor een geldbedrag.

TikTok is niet open over welk percentage wordt uitbetaald aan de makers. Nederlandse gebruikers die meedoen aan TikTok-battles, waarin TikTokkers strijden om de meeste digitale cadeaus te ontvangen van kijkers, bevestigden eerder aan NOS dat TikTok 70 procent inhoudt op de opbrengsten van livestreams.

De vluchtelingen in Syrische kampen worden dus benaderd door tussenpersonen die de families helpen om live te gaan, bijvoorbeeld met een telefoon en verlichting. Om de proef op te som te nemen, nam Akbiek vanuit Londen contact op met zo'n tussenpersoon in een vluchtelingenkamp. Die startte vervolgens een livestream.

De BBC maakte 106 dollar over. De eigenaar van het TikTok-account bleek recht te hebben op 33 dollar. TikTok hield dus 69 procent van de opbrengst in. "Daar waren we echt verbaasd over", zegt Akbiek.

Om het geld daadwerkelijk te krijgen, moest de eigenaar eerst nog naar lokaal geldkantoor, waar nog eens 10 procent van het bedrag in mindering werd gebracht. De tussenpersoon van TikTok kreeg daarnaast nog eens 35 procent van het overgebleven bedrag. Uiteindelijk bleef er voor de eigenaar van het account 19 dollar over. De families krijgen dus een fractie van het geld dat de gebruikers betaald hebben.

Het rechtstreeks vragen om digitale cadeaus en uitbuiting van kinderen is in strijd met de regels van TikTok. Urenlange livestreams van Syrische kinderen die om digitale cadeaus vragen is dus niet toegestaan op het sociale medium.

In reactie op het onderzoek heeft TikTok de BBC laten weten dat het actie gaat ondernemen tegen het "uitbuitende bedelen" op zijn platform. Ook heeft het sociale medium de accounts die de BBC eerder al had aangemerkt van het platform verwijderd omdat ze in strijd zijn met de huisregels van het platform. Eerder had TikTok aangegeven dat de accounts niet in strijd waren met de regels.